Prema podacima Zavoda za javno zdravlje u Pančevu koji pokriva teritoriju celog južnobanatskog okruga uočeno je da muškarci u sve većem broju obolevaju i umiru od raka nego žene.
Na osnovu poslednjih publikovanih podataka Instituta za javno zdravlje Srbije, posmatrajući poslednjih pet godina u Južnobanatskom okrugu, godišnje prosečno 1.611 osoba oboli i 920 umire od malignih bolesti.
“Samo tokom 2019. godine u našem okrugu, registrovano je 1.750 obolelih i 931 umrli od raka. Podaci pokazuju da od malignih bolesti u našem okrugu češće obolevaju i umiru muškarci nego žene. Muškarci u našoj sredini najviše obolevaju i umiru od raka pluća, debelog creva, prostate, mokraćne bešike i želuca, dok se kod žena maligni tumori najčešće lokalizuju na dojci, plućima, debelom crevu, telu i grliću materice”, navodi se u saopštenju Zavoda za javno zdravlje Pančevo povodom Marta meseca borbe protiv raka.
U Južnobanatskom okrugu, od ukupnog broja obolelih od malignih bolesti u muškoj populaciji najveći broj obolelih je od karcinoma pluća (22,8%), debelog creva (12,1%) i prostate (8,2%), dok je kod žena najveći broj obolelih od raka dojke (22,5%), pluća (11,2%) i debelog creva (7,4%).
Od ukupnog broja umrlih od malignih bolesti u muškoj populaciji najveći broj smrtnih ishoda u 2019. godini bio je od karcinoma pluća (28,9%), debelog creva (13,1%) i prostate (7,5%), dok je kod žena najveći broj umrlih od raka pluća (19,8%), dojke (16,1%) i debelog creva (8,8%).
Prema broju stanovnika, najveće prosečne stope umiranja od raka registrovane su u Alibunaru (356,9/100000) i Pančevu (333,8/100000), a najmanje u Plandištu (285,7/100000) i Beloj Crkvi (312,9/100000).
“Prevencija malignih bolesti ima ogroman javnozdravstveni potencijal i predstavlja najefikasniji pristup u kontroli malignih bolesti, jer je na približno dve trećine faktora rizika koji su odgovorni za nastanak raka moguće uticati, menjati ih ili ih potpuno eliminisati. Čak 40% malignih bolesti može biti izbegnuto jednostavnim merama: prestankom pušenja, ograničenim konzumiranjem alkohola, izbegavanjem suvišnog izlaganja suncu, zadržavanjem prosečne težine konzumiranjem zdrave hrane, vežbanjem, kao i zaštitom od infekcija koje se mogu razviti u rak”, navodi se dalje u saopštenju Zavoda za javno zdravlje Pančevo.
Oko 30% svih smrtnih ishoda od malignih bolesti nastaju kao posledica pušenja duvana, prekomerne telesne težine, nepravilne ishrane, nedovoljne fizičke aktivnosti i konzumacije alkohola, a na više od 80% svih malignih bolesti može se uticati modifikovanjem i eliminacijom ovih faktora rizika.
Pušenje duvana je kao pojedinačni faktor rizika odgovoran za svaki treći slučaj raka i dokazano je da 80% do 85% karcinoma pluća nastaje kao posledica pušenja. Pored karcinoma pluća pušenje je odgovorno za razvoj karcinoma usne duplje, oro i hipofaringsa, laringsa i jednjaka, a dodatni je faktor rizika za razvoj karcinoma mokraćne bešike, bubrega, pankreasa i grlića materice.
Prekomerna telesna težina i gojaznost povećavaju rizik od nastanka raka tela materice, debelog creva, dojke (kod žena u menopauzi) i prostate kod muškaraca. Teško se procenjuje izolovani doprinos fizičke neaktivnosti kao faktora rizika u nastanku malignih tumora.
Izbalansirana fizička aktivnost je direktno povezana sa istovremenim smanjenjem telesne težine. Fizička aktivnost i izbalansirana ishrana su mere prevencije raka debelog creva, dojke i prostate.
Konzumiranje alkohola povećava rizik od nastanka raka usta, ždrela, dojke, debelog creva i jetre. Četiri, odnosno šest puta veći rizik od nastanka raka organa za varenje imaju osobe koje dnevno popiju oko 1 litar vina ili 2 litra piva u odnosu na osobe koje povremeno ili nikada ne konzumiraju alkohol.
Svaka preterana izloženost sunčevoj svetlosti ili veštačkim izvorima svetlosti, kao što su solarijumi, povećava rizik od dobijanja svih vrsta raka kože. Dejstvo kancerogena životne i radne sredine nastaje posle dužeg latentnog perioda, koji traje od pet do 40 godina, koliko je u proseku potrebno vremena da se normalna ćelija transformiše u malignu ćeliju.
Svaki deseti slučaj raka je posledica infekcije. Skoro 22% smrtnih ishoda od raka u zemljama u razvoju i 6% u razvijenim zemljama su posledica hronične infekcije. Međunarodna agencija za istraživanje raka je navela do sada dokazanih deset bioloških uzročnika koji su klasifikovani kao kancerogeni prvog stepena.
Prema poslednjim procenama Svetske zdravstvene organizacije i Međunarodne agencije za istraživanje raka, obolevanje od malignih bolesti u svetu je poraslo na 19,3 miliona ljudi i registrovano je 9,9 miliona smrtnih slučajeva od svih lokalizacija malignih tumora u 2020. godini.
Tokom života, jedan od pet muškaraca i jedna od šest žena će oboleti od raka, a jedan od osam muškaraca i jedna od jedanaest žena će umreti od nekog oblika maligne bolesti.
